بهترین مکان های دیدنی یزد شامل مساجد و مقبره‌های تاریخی، بناهای اسلامی و مذهبی، بازارهای سنتی، آرامگاه‌ها و بناهای معماری قدیمی و زیبا میشوند. مسجد جامع یزد با کاشی‌کاری‌های فرهنگی و آثار هنری زیبا، بام یزد با مناظر بی‌نظیر شهر و کویر، میدان امیرچخماق با بناهای تاریخی و آب‌انبارهای باستانی، آرامگاه حمزه سیدالشهداء با آرایش‌های هنری منحصر به فرد، و موزه آب که باستان‌شناسی و فرهنگ سیراب‌کشی در یزد را نمایش می‌دهد، از جمله مکان‌هایی هستند که به توصیه‌های اولیه برای بازدید از یزد اضافه میشوند.
فهرست مطالب
1. مسجد جامع
مسجد جامع یزد یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین آثار معماری و تاریخی شهر یزد است. این مسجد به شیوه‌ی ایوان ساخته شده‌است و تاریخ بنا‌نگاری آن به حدود ۱۰۰۰ سال پیش می‌رسد. این بنا در طول تاریخ سه دوره‌ی مختلف بنا شده‌است و از اهمیت تاریخی بسیار بالایی برخوردار است.
پایه‌های اصلی مسجد جامع یزد در دوران ساسانی بر روی یک آتشکده‌ی قدیمی ساخته شده‌اند. با آغاز اسلام، در دوره ایلخانی و تیموری، این مسجد به شکل تکمیل شده و بنا‌نگاری‌های بیشتری به آن اضافه شد. گنبد خانه‌ی مسجد از دوره ایلخانی بوده و سردر رفیع مسجد به دوران شاهرخ تعلق دارد که با کاشی‌کاری زیبا و منحصربه‌فرد شهرت یافته است.
مسجد جامع یزد در منطقه‌ی قدیمی شهر و درون حصار شهر قرار می‌گرفت. امروزه نیز در حومه‌ی شهر و در محیطی که به نام حرم قدیم شناخته می‌شود، قرار دارد. ابعاد این مسجد با طول ۱۰۴ متر و عرض ۹۹ مترمربع بسیار بزرگ است و ۵۰۰ مترمربع از زیربنای آن با کاشی‌ها و کتیبه‌ها تزئین شده است. مسجد جامع یزد دارای ۷ ورودی است که به کوچه‌های اطراف مسجد باز میشوند.
این مسجد به دلیل معماری بسیار زیبا، کاشی‌کاری هنرمندانه‌ی آن و ساختار ایوانی جذاب، یکی از جاذبه‌های گردشگری و ثقفی یزد است و گردشگران و مسافران زیادی از سراسر ایران و جهان به دیدن آن می‌آیند. این مسجد به عنوان یک میراث فرهنگی مهم، از طرف سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران به ثبت رسیده است.
2. خانه لاری ها
خانه تاریخی لاری در محله فهادان و در نزدیکی بقعه دوازده امامی و زندان اسکندر واقع شده است. این خانه یکی از جاذبه‌های دیدنی زیبا و مهم یزد است که با معماری خاص و شکوه قاجاری آن، توجه مسافران و گردشگران را به خود جلب می‌کند.
خانه لاری متعلق به یکی از افراد سرشناس است که در دوران قاجار به یزد آمدند و بیش از ۲۷۰ سال پیش از فارس به این شهر منتقل شدند. تا پایان دوره حکومت رضاشاه، این خانه به عنوان یک خانه اعیان‌نشین شناخته می‌شد، اما بعدها ترک شد و به مرور زمان و با تغییر مالکیت‌ها، متروکه ماند. در طول تاریخ، این بنا در دوره‌های مختلفی از جمله خانقاه نیز به کار گرفته شده است.
در حال حاضر، خانه تاریخی لاری توسط سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران خریداری و مرمت شده است. درب‌های این خانه تاریخی برای عموم باز است و بازدید از آن به عنوان نمادی از معماری باشکوه دوران قاجاری از جذابیت‌های گردشگری یزد محسوب می‌شود. با ورود به این خانه، می‌توانید به عمق تاریخی و فرهنگی این شهر باستانی نفوذ کرده و از هنر و زیبایی معماری قدیمی آن لذت ببرید.
3. موزه آب در خانه کلاهدوزها
موزه آب یزد یکی از جاذبه‌های دیدنی مهم و منحصر به فرد این شهر کویری است که نشان می‌دهد چگونه مردم این منطقه با استفاده از فنون و آثار معماری خاص، آب را به دل این شهر کشانده‌اند. این موزه در کنار میدان امیر چخماق و در منطقه‌ای که خانه‌های تاریخی یزد قرار دارند، قرار دارد و از لحاظ موقعیت مکانی نیز دسترسی آسانی به آن وجود دارد.
با ورود به موزه آب یزد، با یک تجربه یادگیری و شگفت‌انگیز درباره نحوه مدیریت و تأمین آب در این شهر کویری مواجه می‌شوید. این موزه با استفاده از مجسمه‌ها، نقاشی‌ها، مدل‌ها و نمونه‌های بصری دیگر، به شما تاریخچه آب و مدیریت آن در یزد را روایت می‌کند. از جمله عوامل مهمی که این موزه را به یک جاذبه متمایز می‌کند، همین ترکیب جالب موزه در داخل خانه‌های تاریخی این شهر است که به عنوان موزه در موزه شناخته می‌شود.
در موزه آب یزد به علت تاریخچه اهمیتی که آب در حیات و روند توسعه این شهر داشته است، شما می‌توانید با نحوه مهندسی و استفاده از آب‌های زیرزمینی، آب‌های سطحی، قنات‌ها و چاه‌ها آشنا شوید. همچنین می‌توانید مفاهیم مرتبط با آبیاری، بهره‌برداری از آب، ذخیره‌سازی آب و نقش این موارد در تاریخ و فرهنگ یزد را بیاموزید. این موزه ارزشمند درکشف تاریخ زیست‌بوم و فرهنگ مردم این شهر باستانی نقش مهمی دارد و ارزش آموزشی و گردشگری بسیاری دارد.
4. مجموعه میدان امیر چخماق
میدان امیر چخماق یکی از جاذبه‌های دیدنی و تاریخی مهم شهر یزد است که به عنوان مرکز شهر و بازار قدیمی شهر واقع شده است. این میدان در دل کویر یزد و در محله‌ی قدیمی فهادان قرار گرفته و محله‌ی معروف دوازده امامی و زندان اسکندر را نیز در اطراف خود دارد.
یکی از جذاب‌ترین و مشهورترین ویژگی‌های میدان امیر چخماق، بناهای تاریخی و زیبایی است که در اطراف آن قرار گرفته‌اند. این بنا دارای تکیه‌ها (سایه‌بانها) است که در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند تا مسافران و بازاریان در تابستان از آفتاب محافظت کنند. همچنین بازارهای قدیمی یزد نیز در اطراف این میدان قرار دارند و با فروش انواع صنایع دستی محلی و کالاهای متنوع، جذب مسافران و گردشگران هستند.
مسجد امیر چخماق نیز از دیگر بناهای مهم میدان است که به دوره تیموریان بازمی‌گردد و معماری زیبا و متمایزی دارد. در کنار این مسجد، دو آب انبار نیز وجود دارد که در گذشته برای ذخیره آب مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. ترکیب این بناهای تاریخی با معماری خاص و زیبای خود و انعکاس آنها در حوض‌های آب ایجاد یک چشم‌انداز فوق‌العاده زیباست که تبدیل به یک مکان عکاسی بسیار جذاب و محبوب برای عکاسان و گردشگران شده است.
میدان امیر چخماق به ویژه پس از غروب خورشید و با نورپردازی نارنجی رنگ خود، بهترین حالت زیبایی خود را نشان می‌دهد و تجربه یک گردشگری خاطره‌انگیز را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد. این مکان زیبا و تاریخی، همواره در بین مسافران و گردشگران یکی از محبوب‌ترین مقاصد دیدنی یزد به شمار می‌آید.
5. آب انبار گیو
آب‌انبار گیو یزد یکی از بناهای مهم و تاریخی شهر یزد است که در سال ۱۳۲۰ ساخته شده است. این آب‌انبار در گذشته نقش بسیار مهمی در تامین آب مورد نیاز مردم منطقه ایفا می‌کرد. همان‌طورکه از نامش پیداست، وظیفه اصلی این ساختمان زیبا ذخیره‌سازی آب به منظور تامین آب زیرزمینی و ازاد در منطقه کویری یزد بوده است.
ذخیره‌آب در مناطق کویری مانند یزد به دلیل کمبود منابع آبی، بسیار مهم و ضروری است و آب‌انبار گیو به عنوان یکی از بناهای قدیمی و با ارزش، نقش مهمی در تامین آب نهاده‌ها و زمین‌های کشاورزی و آبیاری داشته است.
این آب‌انبار به دوران قاجار برمی‌گردد و از آثار باارزش تاریخی و معماری شهر یزد است. در سال ۱۳۷۵ نیز به عنوان یک آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مکان این آب‌انبار در محله‌ی زرتشتیان، اطراف بلوار بسیج واقع شده است.
بازدید از آب‌انبار گیو یزد می‌تواند یک تجربه بسیار جالب و آموزنده برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری ایران باشد و به عنوان یکی از مقاصد گردشگری مهم در شهر یزد شناخته می‌شود.
6. زندان اسکندر
مدرسه ضیاییه یا زندان اسکندر یک مدرسه با تاریخچه‌ای بسیار قدیمی یکی از بهترین مکان های دیدنی یزد به شمار می رود . این مدرسه در زمان حکومت ضیاالدین حسین رضی در سال ۶۳۱ ه.ق ساخته شده است و پس از او، پسرانش آن را در سال ۷۰۵ ه.ق تکمیل کردند.
بنا به شکل مدرسه‌ای سنتی و با طراحی‌های معماری ایرانی قدیمی ساخته شده و در حیاط داخلی آن یک چاه به قطر دو متر و سردابی به عمق پنج متر وجود دارد. گنبد این بنا به ارتفاع ۱۸ متر به بالا می‌آید و در گذشته دارای تزیینات زیبایی بوده است، اما بخشی از این تزیینات به دلیل گذر زمان از بین رفته‌اند.
مدرسه ضیاییه در گذشته به عنوان زندانی استفاده می‌شده و از این نام زندان اسکندر نیز نشات می‌گیرد. اما در طول زمان، تغییر کاربری داده شده و به یک مدرسه مذهبی تبدیل شده است.
محل قرارگیری این مدرسه در محله فهادان یزد است و در نزدیکی بقعه دوازده امام قرار دارد. در سال اسفند ۱۳۴۶، این بنا به عنوان یک آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که نشان از اهمیت تاریخی و فرهنگی این بنا دارد.
7. سرو ابر کوه
سرو ابرکوه، درختی است که در شهر ابرکوه یا ابرقوه قرار دارد و به عنوان یکی از پیرترین موجودات زنده جهان محسوب می‌شود. این درخت با محیط تنه‌ای به طول ۱۱/۵ متر در زمین اطرافش گسترش می‌یابد و ارتفاع آن حدود ۲۵ تا ۲۸ متر است.
سرو ابرکوه به تأیید الکساندروف، یک دانشمند روس، بیش از ۴ هزار سال قدمت دارد و به علت این سن طولانی، شهرتی عظیم دارد. این درخت به دلیل زنده‌بودن به مدت طولانی و تاریخچه بلند، جذابیت ویژه‌ای برای محققان، مسافران و دوستداران طبیعت دارد.
در کتاب نزهت القلوب، حمدالله مستوفی نیز درباره ابرکوه این گونه نوشته است و به شهرت این درخت و معرفی زیبایی‌های طبیعتی ابرکوه اشاره کرده است. ابرکوه با این درخت سرسبز و باستانی، به عنوان یک مقصد دیدنی و گردشگری محبوب در این منطقه شناخته می‌شود.
درباره سرو ابرکوه، واژه‌ها و افسانه‌ها که به زرتشت یا پسر نوح ارتباط داده میشوند، می‌توان گفت که از آن جهتی که این درخت با میلیون‌ها سال سن، یکی از پیرترین موجودات زنده دنیا محسوب می‌شود، افسانه‌ها و داستان‌های مختلف در مورد نشات و پیدایش آن شکل گرفته‌اند.
8. قنات زارچ
قنات زارچ در استان یزد، جنوب ایران، به عنوان طولانی‌ترین قنات دنیا شناخته می‌شود. طول این قنات حدود ۱۰۰ کیلومتر است و از روستای فهرج آغاز شده و پس از عبور از چندین روستا و محله مختلف شهر یزد به زارچ می‌رسد.
این قنات به عنوان یک اثر تاریخی و زیست‌محیطی بسیار ارزشمند شناخته می‌شود و برخی از ویژگی‌های ممتاز آن عبارت‌اند از:
- وجود مسجد تاریخی شهر یزد در حریم این قنات که هم برای پر کردن آب‌انبار زیر مسجد و هم برای وضوگرفتن نمازگزاران از آب آن استفاده می‌شود.
- مقطع چاه‌های قنات زارچ که مربعی شکل هستند و این ویژگی در مقایسه با سایر چاه‌های قنات‌ها که معمولاً مقطع بیضوی یا دایره‌وار دارند، جالب است.
- پیشینه حفر چاه‌های این قنات به زمان زرتشتیان بازمی‌گردد که نشان از تاریخچه‌ی قدیمی این آبیاری‌کننده بزرگ دارد.
در تیرماه سال ۱۳۸۴، قنات زارچ به عنوان یک آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، که نشان از اهمیت تاریخی و فرهنگی آن برای ایرانیان دارد. این مکان با طولانی‌ترین قنات دنیا و ویژگی‌های منحصر به فرد خود، جذب گردشگران و محققان طبیعت علاقه‌مند به خود برخوردار است.
9. گنبد عالی ابر کوه
گنبد عالی ابرکوه یا گنبد علی، یکی از بناهای تاریخی و با ارزش ایران است که از دوران سلجوقیه باقی مانده است. این گنبد از بین بناهای آن دوران به عنوان سالم‌ترین بنا شناخته می‌شود و با استفاده از سنگ و ساروج (ماده‌ای مانند گچ) ساخته شده است.
ساختار گنبد عالی در واقع گور امیر عمیدالدین شمس‌الدوله علی هزار اسب، یکی از خادمان دیلمان و مادرش است که به دستور خود فرزندش ساخته شده است. این بنا به عنوان یک آرامگاه و مزار مورد استفاده قرار می‌گرفته است و از نظر تاریخی و فرهنگی اهمیت دارد.
گنبد عالی ابرکوه دارای طراحی و معماری زیبا و منحصر به فرد است و نمونه‌ای از هنر و صنایع دستی زمان سلجوقیان است. این بنا با جلوه‌های فرهنگی و تاریخی خود، جذب گردشگران و محققان هنر و تاریخ می‌شود و به عنوان یکی از مقاصد گردشگری محبوب در منطقه شناخته می‌شود.
10. حمام خان
حمام خان یزد، یکی از بناهای تاریخی و فرهنگی شهر یزد است که در سال ۱۲۱۲ هجری قمری به دستور حاکم وقت یزد در دوران قاجار ساخته شده است. این حمام به دلیل استفاده‌های مختلف و مهمی که در گذشته برای افراد شهر داشته، به نام “حمام خان” شناخته می‌شود.
در گذشته، حمام‌ها به عنوان محل‌هایی برای استحمام و رفاه بدنی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اما علاوه بر این، حمام‌ها جایی بودند که مردم اوقات فراغت خود را در آن‌جا سپری می‌کردند. این مکان‌ها به عنوان مراکزی اجتماعی نیز شناخته می‌شدند و محلی برای گفتگوها، تبادل اطلاعات، دیدار با دوستان و حل و فصل مسائل زندگی بودند.
اکنون، با تغییر کاربری حمام خان به رستوران و چایخانه سنتی، این بنا روح تازه‌ای به کالبد خود بخشیده است و جذابیت زیادی برای گردشگران به ویژه علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ محلی یزد دارد. با بازدید از حمام خان یزد، گردشگران می‌توانند از زیبایی‌های معماری تاریخی این بنا لذت ببرند و به نوعی با فرهنگ و رونق اجتماعی قدیمی این منطقه آشنا شوند.
*سوالاتی که پاسخ داده میشوند:
-
بهترین مکان های دیدنی یزد کدامند؟
-
کجا واقع شده اند؟
-
ساخته شده درکدام برهه تاریخی هستند؟